Presidentja e Komisionit Europian, Ursula von der Leyen, njoftoi në fillimi të Shkurtit 2025 iniciativën e re të BE-së InvestAl, e cila synon të mobilizojë 200 miliardë euro për investime në inteligjencën artificiale (IA) me qëllim forcimin e lidershipit të Europës në këtë fushë.
Ky program ambicioz përputhet me strategjinë afatgjatë të Europës për të udhëhequr në fushën e IA-së. Një qasje mbi përbërjen dhe ndikimet e mundshme të këtij “projekti madhor” mund të përfshinte komponentët si më poshtë:
Ndërtimi i fabrikave dhe Giga Fabrikave për IA. Ky proces përfshin krijimin e objekteve të mëdha për zhvillimin dhe zbatimin e IA-së, duke përfshirë qendrat e të dhënave, laboratorët për trajnim modelesh dhe qendrat e kërkimit të avancuar. Ky hap do të përshpejtojë rolin e Europës në prodhimin e IA- së dhe do të sigurojë pavarësinë nga fuqitë e jashtme. Ai gjithashtu promovon aplikime industriale të IA-së në sektorë si prodhimi, logjistika dhe shumë të tjerë. Ndikimi tjetër do të jetë krijimi i vendeve të shumta të punës në sektorin e teknologjisë dhe ndërtimit gjatë fazës së ndërtimit.
Qendra të avancuara për IA të pajisura me superkompjuterët EuroHPC.
Ky hap do të përfshijë krijimin e qendrave kërkimore me akses në fuqinë e lartë kompjuterike për kërkime dhe aplikime komplekse të IA-së. Për Evropën kjo do të përmirësojë aftësinë e sajnë kërkime për IA duke ofruar burimet e nevojshme për trajnim të modeleve të mëdha dhe simulimeve. Për më tepër, do të promovohen ekosistemet rajonale të IA-së, me secilën qendër që mund të përqendrohet në sektorë specifikë si shëndetësia, energjia dhe mbrojtja. Kjo nxit bashkëpunimin midis akademisë, startup-eve dhe korporatave.
Demokratizimi i fuqisë kompjuterike për IA (si CERN, por për IA)
Ky objektiv do të bëjë infrastrukturën e fuqishme për IA të aksesueshme për shkencëtarët, studiuesit dhe startup-et, ngjashëm me qasjen e hapur të CERN në fizikën e grimcave. Ky hap mundëson barazimin e mundësive për aktorët e vegjël, duke ulur barrierat e hyrjes për inovacion në IA dhe promovon bashkëpunimin ndërkufitar dhe shkëmbimin e njohurive, çka mund të përshpejtojë arritjet shkencore. Megjithatë, ky hap gjithashtu hap sfida për qeverisjen, duke siguruar akses të barabartë ndërsa ruhet avantazhi konkurrues.
Infrastrukturë botërore e aksesueshme për Startup-e dhe shkencëtarë.
Ky hap përfshin zgjerimin e aksesit në mjete dhe objekte të avancuara për IA për inovacion dhe eksperimentim. Kjo do të shtyjë përpara inovacionin në nivelet bazë, duke e bërë Europën një qendër për startup-et e IA-së. Pavarësisht se kjo mund të lidhi kërkimet shkencore me aplikimet industriale, ajo gjithashtu mund të tërheqë talente globale në Evropë, duke rritur konkurrencën e saj në kërkime mbi IA.
Fokus i fuqishëm në IA të besueshme dhe aplikime industriale.
Ky objektiv ka të bëjë me prioritetizimin e etikës, transparencës dhe sigurisë në IA, veçanërisht për aplikime kritike. Kjo do të pozicionojë Europën si lider në IA etike, duke vendosur standarde globale për përdorimin e përgjegjshëm të IA-së. Kjo gjithashtu mund të ndihmojë në modernizimin e prodhimit, zinxhirëve të furnizimit dhe sektorëve të tjerë kritikë, si dhe do të nxisë adoptimin e gjerë të IA-së me më pak kundërshtime shoqërore dhe rregullatore.
Përballë këtyre nismave, ka disa sfida kryesore për t’u trajtuar, të tilla si: financimi, rregullimi, mungesa e talenteve, dhe qëndrueshmëria.
Koordinimi i fondeve nga shtetet anëtare të BE-së, sektori privat dhe partneritetet publike- private është një detyrë e vështirë, po ashtu harmonizimi i politikave të IA-së në të gjithë BE-në për të siguruar përputhshmëri dhe mbështetje pa kufizuar inovacionin.
Një sfidë tjetër është siguria e mjaftueshme e profesionistëve të aftë për të udhëhequr dhe punuar në këto iniciativa. Po ashtu, menaxhimi i ndikimit mjedisor të fabrikave dhe gigafabrikave të IA-së, veçanërisht konsumimi i energjisë, është një aspekt i rëndësishëm që kërkon vëmendje.
Kjo iniciativë e pozicionon Europën si një lojtar konkurrues dhe të përgjegjshëm në garën globale të IA-së.
Nëse zbatohet në mënyrë efektive, mund të avancojë ndjeshëm inovacionin, rritjen ekonomike dhe sovranitetin dixhital, duke vendosur një pikë referimi global për praktikat etike të IA-së. Fokusi në aksesueshmëri dhe aplikime industriale tregon një balancë mes progresit shkencor dhe përfitimeve praktike- ekonomike./Altax